Finals- Gothong by Mr. Gilbert Abrenica

Download REC001.WAV

Ang akong Semanang Talaan 9

Ang akong gimahal nga torkoy,

Finals na gyud namo og nagpundok na ang mga dagkong proyekto nga kinahanglanon mahuman.Tuon na gyud ko ron pero bisag finals naglipay-lipay sad mi kadyot tungod kay adlaw na natawo akong miga nga si Summer pag Lunes.Kapoy kaayo pero lingaw sad bisag pressured kaayo.Gisapot sad ko sa ubang panghitabo pero ako nalang gibaliwala kay hapit na sad mahuman ang klase.Sayo lagi mi mahuman pero sayo sad mi mobalik sa eskwelahan.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 16

1.yupyop- to inhale or suckle the milk of the mother's breast
Ang akong pagumangkon kusog kaayo muyupyop sa tutoy sa iyang inahan.
2.miganoy- act of transporting or dragging things from one place to another
Nagdali og niganoy sa ilang mga butang ang among silingan kay nasunogan sila.
3.lampong- neophyte, newcomer, beginner
Nauwaw pa ko sa unang adlaw sa akong pageskwela kay usa pa ko ka lampong.
4.bidlisyo- the flooding of sunraise at an early morning
Ganahan kaayo ko motan-aw sa pagbidlisyo sa adlaw inig buntag.
5.bulhog- partly blind
Ang akong klasmeyt kay bulhog sukad pagkabata niya.

Ang akong Semanang Talaan 8

Ang akong gimahal nga torkoy,

Daghan gyud ko naadtoan nga lugar karon semanaha.Sa kadaghan sad nakong mga buhatonon sa eskwelahan nakaya sad nako nga makahimo dayon sa akong mga obligasyon isip usa ka estudyante.Akong gikuyugan akong amiga nga problemado nalipay sad ko nga nakatabang sad ko gamay kaniya.Natulog sad akong bestfriend sa among balay maayo lang gani gisugtan siya sa iyang mga ginikanan og nisalig sad sila kanako.Nagproblemado lang gyud ko sa akong grado sa english 3 kay kahibaw ko nga dili to sakto akong nabuhat pag debate na namo. Hinaot lang unta makabawi ko karon finals.medyo kapoy sad karon pero okey na lang sad.Wala sad kaayo koy tarong tulog pero nakabawi sad ko og pahuway.Finals na gyud og magtuon na sad ko.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 15

1.alaot- (adj.)poor, unfortunate, indigent, downtrodden
Ang among katabang alaot og kinabuhi sa wala silay saktong kaon.
2.kataspok-(n)laziness, indolence, sloth
Kataspok ang iyahng nabati mao ng maglagot ang iyang mga kauban sa panimalay kay wa gyud siyay lihok-lihok.
3.tahor-(adj.)hansome, kingly, goodlooking
Tahor og hulagway si Dodong Caloy mao ng daghan maggukod niya nga babaye.
4.sagop-(v)to adopt a child
Nisagop ang magtiayon og babaye nga bata kay dili sila magkaanak.
5.himi-(adj.)dirty, unsanitary, germ-infected,soiled
Ang iyang pagkahimi nagpakita sa iyang pagkatawo.

Ang Akong Semanang Talaan 8

Ang akong gimahal nga torkoy,

Dili gyud ko ganahan sa akong mga nasinati sa niaging mga adlaw. Duha ko ka adlaw nga wala ko nisud sa eskwelahan. Emosyonal ko tungod sa mga personal nga nahitabo kanako. Nagpasalamt ko sa akong mga barkada sa eskwelahan sama nila Andy. Josh, Summer ug uban pang mga "PAKO PEOPLE". Gitawagan gud ko nila Andy kay kahibaw sila nga aduna koy problema. Nagpasalamat sad ko nga nabuhat nako ang mga wala nako mabuhat sa eskwelahan samtang wala ko nisud. og gihataan ko og mga oportunidad sa uban ng mantutudlo. Hinaot lang nga maayo na akong adlaw na moagi. Pasalamat sad ko sa Ginoo nga nadungog niya akong pag-ampo ug natabangan ko sa mga kahadlokan na nagtuo ko di nako mabuhat para sa akong kaayuhan ug sa uban tawo.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 14

1.kagiw- (adj.)stow away person; who left the family without permission
Kagiw siya tungod sa wala kauyon sa pagdidiplina sa iyang ginikanan.
2.dirihir-(v)to manage, conduct, guide; act to manage a group or corporation
Nilambo ang kompanya sa maayong pagdirihir ni Maria sa iyang mga katrabaho.
3.larino-(adj.)fluent, linguist, ready in the use of words, voluble
Larino moistorya si Sir Leo Lastimosa og Binisaya.
4.nub-a(v)to shorten one's talk or story; to spend time shortly
Ginub-a niya ang istorya para makahatag og oras sa sunod nga moistorya.
5.puhal-(v)to compete, as to compete in price, price quality, etc. to rival in trade on goods, quality or price
Nagpuhal ang uha ka tindahan mao ng iyahay sila og paubos sa presyo sa ilang mga baligya.

Bantugan nga Sugbuanon (Rainer Montano Bartolata)

Download REC001.WAV

Ang Akong Semanang Talaan 7

Ang akong gimahal nga torkoy,

Duha gyud mi ka adlaw nga walay klase karon semanaha. Nalipay sad ko kay makapahuway ko. Pagbalik namo sa among eskwelahan amo ng gipanghatag ang mga nabuhat namo sa balay nga gihatag sa among mga mantutudlo sa niaging semana. Kasagaran sa among mga kalihokan sa eskwelahan mga reporting. Nalipay sad ko kay nagkaistorya mi sa akong pinalangang amiga nga si Joshua. Nagsuroy-suroy ming duha. Medyo nindot akong semana ron pero naguol sad ko gamay. Hinaot lang nga mas nindot pa akong mga adlaw sunod semana.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 13

1.bakikaw-(adj.)awkward, unskillful, clumpsy
Bakikaw kaayo ang nilihokan ni Maria mao ng sungugon siya nga tangaon.
2.bakig-(adj.)overfried, overcooked
Nakalimot si Manang sa iyang gilung-ag nga kan-on mao nga bakig na kini.
3.inot-(adj.)greedy, tight-fested, covetous
Inot gyu ni si Dodong.
4.gawi-(n)characteristic, attitude, mood
Naliwat gyud si Donna sa gawi sa iyang inahan.
5.gidahanan-(n)a state of dying
Nagpatawag na sila og pari kay gidahanan na ang pasyente.

Ang Akong Semanang Talaan 6

Ang akong gimahal nga torkoy,
Hahay intrams na gyud og wala na kaayo mi tarong nga klase kay daghan na magpraktis para sa ipasundayag karong pakiglambigit sa among eskwelahan. Wala kaayo mi nakabati og pagkapressured sa among mga klase pero daghan sad mi buhatonon sa balay kay duha mi ka adlaw nga walay klase sunod semana. Nagtan-aw ra ko sa mga duwa kay wala koy giapilan. Nagwater girl ra ko og nisuporta sa mga manununwa sa masscom. Uwahing adlaw sa pakiglambigit aduna koy mga bisita og paghuman sa mga duwa nanglaag mi sa akong mga amiga sa eskwelahan. Nalingaw sad ko karon semanaha.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 12

1.kagamhanan-(n)seat of power government; civil or military govenment;a duly constituted government to rule the state or tyo govern its people
Ang kagamhanan gamay ra kaayo og natabang para sa mga kabos sama namo.
2.hilog-(v)to abort. to dislodge the fetus in the womb
Ang paghilom niya sa bata nagpaila na usa siya ka iresponsable nga inahan og way konsensya.
3.kaugdang-(adj.)intelligent, high-sounded minded, full of wisdom
Ang pagkaugdang ni Jenny naghimo niya usa ka valedictorian sa ilang tinun-an.
4.nuog-(n) a used worn-out clothing; a piece of cloth use for cleaning or to wipe furnitures from dirt or dust
ZIlang gigamit ang mga nuog para himo og trapo.
5.yuhom-(n)a smile, a look with a smile, a pose with a smile
Nindot kaayo siya tan-awon sa iyang hulagway nga yuhom.

Pakighinabi ni Rogelio Dy Jr.

Download REC008.WAV

Pakighinabi ni Brgy. Capt. Jaime Maglasang

Download REC005.WAV

Ang akong Semanang Talaan 5

Akong gimahal nga torkoy,

Grabe kaayo akong nasinati karon nga kakapoy. Kakapoy sa akong panglawas ug pangutok. Sa sobrang kakapoy nako sa eskwelahan nakasulti ko nga adunay pa koy mga talento nga mapakita sa kauban nako nga mga tinun-an ug mantutudlo. Mas nakita nako akong kaugalingon karon nga responsable nga estudyante og maninguha na gyud ko . Wala man hinuon koy hagbong pero mas ganahan pa ko nga aduna pa koy mahimo para sa akong kaugalingon ug ginikanan nga maayo. Daghan kaayo mi gihimo nga mga buluhatonon nga ang uban maoy nagsilbing grado namo para sa pre-finals.Karon Biyernes ang nagsilbing kahumanan na sa akong kakapoy. Nahuman na gyud tanan akong obligasyon karon semanaha sa eskwelahan. Intrams na gyud sunod semana. Ganihang hapon nakighinabi ko ni brgy. kapitan Jaime Maglasang sa Pitogo, Consolacion. Aduna koy nadiskobre sa barangay nga akong gipuy-an. Nagpasalamt gyud kong kapitan Maglasang og iya kong gihatagan og oportunidad makighinabi sa ilang panimalay.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 11

1.kutat-to recede, stop, subside, reduce
Nikutat dayon ang bagyo pero daghan sad kini nasamdan nga panginabuhi sa katawhan.
2.mutsatso-a boy servant, helper, aid, houseboy
Nahimong mutsatso si Roy kay wala na siyay masudlan nga laing trabaho.
3.mugna-to create, to invent, to fabricate
Maayo gyud momugna og balak ang mga Teresyana.
4.sayri-to tell, as to tell the truth of what it is
Nisayri si Jose sa hukom sa iyang nakita nga pagpatay sa ilang silingan.
5.lutong-ripe, over ripe
Lutong na ang hilaw nga mangga nga gipalit ni nanay pag usang adlaw.

Pakighinabi ni Mrs.Cecille Paschner

Download REC009.WAV

Ang akong Semanang Talaan 4

Akong gimahal nga torkoy,

Daghan kaayo gipanghatag nga buhatonon sa balay ang among mga mantutudlo kay wala na sad klase igka Lunes. Kini gihatag namo para sa sunod nga semana. Karon semanaha gihuman nako akong kuwang nga hulagway sa klase namo sa photography. Gihatag na sad among mga grado pagmidterm. Wala mi klase paglunes, naligo ra ko og pool kuyog akong mga barkada. Nalingaw sad mi og pagkagabie ana nakighinabi ko ni Mrs. Cecille Paschner bahin sa taras sa presidente nga iyang ganahan molingkod para sa maabot nga piniliay. Nalipay sad ko nga nisugot siya ug nihatag sa iyang oras. Wala ko magdahom nga konektado sad siya sa media sauna. Nahimo siyang publisher og aduna sad istasyon sa radyo iyang bana. Usa sad ka kolumnista iyang bana sauna. Daghan ko nakat-onan parte sa iyang propesyon. Nakita sad nako ang iyang mga nahimong magazine nga iyang gi-compile. Wala gyud ko masayop sa akong nakahinabi kay tabian siya. Nitubag gyud siya ora mismo sa akong pangutana. Dako ko og pasalamat sa iyang pagdawat kanako nga moistorya kaniya bisan sa gamay nga oras nga gihatag.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanon Pulong 10

1.Hingo-toothless
Ang ngipon ni Inday hingo.
2.hitingala-be surprised, wonder
Nahitingala ang katawhan sa iyang nilihokan nga kadudahon.
3.maghihiphip-one who bribes
Daghan mga pultiko ang maghihiphip mao ng kusgan sila.
4.Lagda-rule, regulation;plan
Ang lagda kailangan sundon para sa atong kaayuhan.
5.Kalagting-quality of being high-pitched
Kalagting iyang tingog nga sakit gyud sa dalunggan paminawon.

Ang akong Semanang Talaan 3

Akong gimahal nga torkoy,

Humana na ang midterm bag-ong leksyon na sad among makat-onan. Pero sa akong nasinati ron wala pa kaayo gihatag ang mga mantutudlo nga buluhatonon.Adunay uban nga mihatag na ug mga assignment para sunod semana. Nakakita na sad ko sa resulta sa ubang test namo. Maayo sad akong nakuha nga grado ambot lang sad sa uban. Hinaot lng sad nga dako akong makuha. Naa mi giadto nga lugar pag Biyernes. Pagkabuntag tanang tinun-an sa Saint Theresa's College niadto sa CICC para motan-aw sa mga gipasigarbo sa lain-laing lugar sa Sugbo.Kini usa ka malampuson nga proyekto ginikan sa pagsuroy-suroy ni Gobernador Gwen Garcia. Daghan mi nakita ngadto nga produkto nga gibaligya sa ubos nga presyo.Una to nako nga nasinati na makaadto.Nakita sad namo ang gobernador og nagpakuha sad mi og hulagway kuyog ang uban nga Teresyana.Human namo sa CICC nideretso mi sa USJR para motan-aw sa gipasundayag sa ABS-CBN. Daghan ko nakat-onan sa istorya nga gipamunuan nila Sir Leo Lastimosa, Ms. Haide Acuna, ug Rico Lucena.Human ani naay debate sa naglain-laing eskwelahan apil ang STC og nakadaog sad mi nga girepresantahan ni Patricia Andrea Patena.Aduna sad broadcasting. Naay mga talento nga gipasundayag sa mga tinun-an.Lingaw kaayo ang kalihokan sa Campus Patrol sa ABS-CBN.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 9

1.Pagkahanaw-abolition
Ang pagkahanaw ni Jun Lozada adunay koneksyon sa pagkaapil niya sa Broadband ZTE Deal.
2.Hinanali-abrupt
Hinanali ang pagtaas sa mga presyo sa mga palaliton.
3.antigo-adept
Antigo na ang katawhan sa mga pulitikong maayong mamakak.
4.haum-close-bodied
Si Rhea gwapa ug haum nga babaye.
5.taghilhil-one who slices meat
Ang ilang negosyo ang pagpamaligya og karne sa baboy ug iyang inahan ang taghilhil.

Pakighinabi ni Dr. Mario Mayol

exemplary cebuano

Ang akong kahinabi usa ka retirong dentista. Siya si Dr. Mario Mayol Sr. Saysintay tres anyos og diri nagpuyo sa Sugbo sa pipila na ka tuig. Sa Sugbo na siya nidako ug diri na sad nagtrabaho. Gihuman niya iyang kursong Dentistry Doctor of Medicine sa Southwestern University. Ang istorya kanamo nituyok parte sa iyang propesyon ug parte sa iyang kinabuhi isip usa ka Sugbuanon. Ang hinabi nahitabo sa ilang panimalay sa Garden Bloom Acres Pitogo, Consolacion. Sa pag-istorya kanamo daghan ko nahibaw-an nga makasulti gyud ko nga daghan siya nasudlan nga trabaho. Singkwentay siete ka tuig na siya nagpuyo diri sa Sugbo kay naassign siya sa Mati Davao Oriental isip public school dentist sulod sa duha ka tuig ug duha ka tuig sa Davao Timber Company isip ka company dentist. Nibalik siya human sa upat ka tuig sa Davao diri sa Sugbo og nahimong private school dentist sa Bogo og Medellin. Isip usa ka dentista nipasundayag siya og istorya parte sa pag-amping sa ngipon sa katawhan. Nasugdan na ni doc ang pagtudlo sa katawhan ni a pa siya sa Davao. Nalipay si Dr. Mario Mayol Sr. sa gihimo sa Cebu Dental Society og sila nagtudlo na sad kada tuig sa mga katawhan. Nalipay si doc sa iyang propesyon nga nakatabang siya sa katawhan og nahimong instrumento para mahatagan og pagtagad ang mga tawo kung unsa kaimportante ang pag-amping sa atong ngipon. Mihagit siya sa mga tinun-an nga mukuha sa kursong Dentistry kay para niya makapuno ni og tabang nga mas momata ang katawhan og dili pasagdan lang ang atong ngipon. Nagpuyo si Dr. Mario Mayol Sr. sa Sugbo sulod sa singkwentay siete ka tuig og sa pagpuyo niya diri dakong kausaban ang iyang nakita. Daghan na mga istraktura ang iyang nakita ug nidaghan sad ang mga negosyante og kini nakatabang sa atong ekonomiya. Sa kadugay niya pagpuyo sa Sugbo nitatak niya ang Sugbuanon na bugnaw og ulo ug maayong panghuna-huna. Sa tanang tanan nahimo niya iyang gipasalamatan ang mga madre sa eskwelahan na gitrabahuan niya sa Bogo og Medellin. Misuporta sila samtang nagserbisyo kanila si Dr. Mario Mayol Sr. Nakapahuman og paeskwela siya sa upat niya ka anak og ang ikalima naa pa sa third year college. Makita nato ron ang usa ka propesyonal ug ka maayo niya isip usa ka dentista ug usa ka labing Sugbuanon.

Ang akong Semanang Talaan 2

Akong gimahal nga torkoy,

Midterms na namo karon og daghan na sad tun-anan. Kapoy gyud karon semanaha. Napressured gyud ko sa kadaghan sa mga buhatonon sa eskwelahan. Ang pagtoon og ang kadaghan sa mga proyekto nagdungan. Nagpasalamat lang ko nga nakahuman nako sa mga proyekto na sa kagamay nga oras na nahabilin. Sa among test nindot ang dagan kay nanggawas tanan ang among mga gipangtun-an. Dako sad mi og break nga pwede pa makatoon ug natagaan ming mga estudyante nga mogamit sa oras sa pagpahuway, pagbuhat sa mga proyekto og pagtoon. Ang pinakauhawi nga among nabuhat kay sa among P.E. Nagduwa mi og soccer-baseball. Nalingaw mi og naehersisyo among kalawasan gikan sa pagkakapoy sa among eksam. Nakadaog mi ug dako sad among grado. Komportable nako ron kay daghan ko nahuman sa eskwelahan. Klase na sad sunod semana. Hapit na sad ang among intrams. Lingaw-lingaw na sad.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 8

1.disease of St. Job-hubag
Nihubag iyang ngipon kay sige siya kaon og candy.
2.gold-bulawan
Giprenda ni Maria ang bulawan na kwintas sa iyang mama.
3.spine-taludtod
Nabali iyang taludtod sa pagkadisgrasya niya sa motor.
4.navel-pusod
Hugaw kaayo iyang pusod kay wala siyay ligoay.
5.pipe-plawta
Maayo kaayo siya mutukar gamit ang iyang plawta.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 7

1.slave-ulipon
Gihimo siya usa ka ulipon sa iyang amo ngadto sa gawas.
2.fishing net-puklot
Nigamit ug dako nga puklot ang mga mangingisda.
3.to blow-huypan
Iyang gihuypan ang mata sa iyang amiga kay napuling kini.
4.sleeping mats-banig
Nigamit sila og banig sa pagtug.
5.well adorned man-pustorawo
Si Piolo Pascual usa ka pustorawo nga tawo.

Ang akong Semanang Talaan

Akong gimahal nga torkoy,

Daghan gyud buhatonon ron semanaha para sa maaabot nga midterm exam. Makalabad sa ulo ang mga bayranan. Nagpasalamat lang gyud ko nga nahuman na nako ang pagpapirma og clearane. Kapoy kaayo pero lihok gihapon ko para wala nay problema. Sa kadaghang assignment og mga test ngisi gihapon ko. Nalipay sad ko nga ok nami sa akong bestfriend. Nagkuyog na sad mi balik bisag lahi among oras sa klase. Gisapot gyud ko sa uban drayber nga pataka og sukli. Bisag sakto na unta akong pamliti padong uli makuwangan nalng. May lang unta kahibaw sila sa ilang gipangbuhat og dili sila mangilad. Napressured ko ron pero bisag daghan kalihokan sa eskwelahan daghan sad ko nakat-onan ron.

newswriting (audio)

audio

newswriting

LISOD KAAYO ANG KAHIMTANG KARON...


Wala natagbaw si Dr. Mario Mayol sa mga gihimo ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo para sa atong nasud. Dako kaayo og epekto ang pagpatong niya og 12% VAT sa tanang palaliton nga nagpasamot sa sobrang pagkalisod sa mga katawahan og konsyumidor sa pagpalit sa ilang inadlaw nga kinahanglanon sama sa mga pagkaon, sud-an og mga bayad sa elektrisidad. Lisod kaayo ang kahimtang karon tungod sa away sa United States of America ug Iran, nga ang Iran naghimo og nuclear powerplant. Nahadlok ang U.S.A nga kini mahatod ngadto sa mga teroristang nasud sa Middle East o sa mga kontra niini. Misampatiya ang (OPEC) Organization of Petroleum Exporting Countries nga nagsige sila pataas sa presyo sa lana halos kada semana. Ni-uyon si Dr. Mario Mayol sa pagpamalakad ni Fidel V. Ramos kay maayo ang iyang pagdala sa atong nasud. Sa laing bahin si Presidente Ferdinand Marcos ang labing bati nga mialagad sa Pilipinas tungod kay iyang giilad ang katawhan Pilipino sa iyang paggamit sa "authorization rule" aron pagdeklara og "Martial Law". Ang Martial Law maoy nagkuha og katungod sa mga tawo nga moreklamo ug ang iyang mga kontra na iyang presohon, samtang siya ug ang iyang asawa si Imelda Marcos ug ang iyang mga alalay nagpuli-puli lang og kurakot.Kurakot sa kwarta sa ahensya sa gobyerno sama sa PNB, GSSIS, SSS, ug uban pa. Naghimo siya og foundation aron ang nasud sa tibuok kalibutan modonate og kwarta para niini. Ang kwarta nga gidonate gibahin sa laing laing ahensya og padulong diay to sa Switzerland nga naghimo hinuon niya nga pinakadato nga tawo sa tibuok Asya. Lisod kaayo ang atong kahimtang karon, daghan ta giatubang nga bag-ong balakid sa atong pagpanginabuhi.

newswriting

DAGHAN NAHIMO SI GMA

Igo-igo ang nahimo ni Presidente Gloria Macapagal Arroyo alang ni Alferdo Arrabis Jr. Nahimo niya ang pagpasaka sa giingon nga GDP o katibukang ginansya sa produkto. Miubos ang dolyar kontra sa piso og ubang proyekto ang nahimo. Makita nato ang paglig-on unta sa piso apan ang pagsaka sa mga palaliton sa World Market mao nga nakabatyag gihapon ta og kalisod. Sa kadaghang niaging administrasyon ang importante ang pagpugong nga permi kusog ang piso sa atong nasud mao kini ang nabuhat ni Ferdinand Marcos bisag nag-ulbo ang iyang pagkcorrupt. Lisod kaayo kung di makontrolar ang piso batok sa dolyar. Nihinay ang atong piso sa administrasyon ni Joseph Ejercito Estrada. Wala gyud siyay nahibaw-an sa pulitika. Unya dili pa siya ang nakabenepisyo sa paglingkod niya sa gobyerno nga pagkapresidente. Ang iyang mga advisers ang mas labaw nga nagkakwarta mao ng dagahan corrupt sa atong gobyerno niadtong panahona. Daghan nahimo sa presidente Gloria Macapagal Arroyo og dako na kaayo ang iyang pagkontrolar sa piso batok sa dolyar para sa atong nasud.

newswriting

KALISOD SA PANAHON SA PAGSAKA SA PRESYO SA PALALITON

Nakatagamtam og sobrang kalisod sa kinabuhi ang nasinati ni Mauring L.C sa pagsugod og pagpamalakad ni presidente Gloria Macapagal Arroyo sa gobyerno. Sa iyang administrasyon nagsugod na ang dungan nga pagsaka sa plitihan, bugas, gasolina og uban pa. Kini iyang naingong nga mas labing bati ang administrasyong Arroyo. Sa mga niaging presidente mas niuyon siya sa administrasyon ni Cory Aquino base sa iyang mga nasinati niadtong panahona nga normal ang dagan sa pagpanginabuhi sa katawhan. Karong panahona kalisod sa kinabuhi ang atong giatubang og walay kahunungan sa pagsaka sa mga presyo sa mga palaliton.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 6

1.tahas-task
Lisod kaayo nga tahas ang pagtrabaho samtang mageskwela.
2.katalagman-accident(Noun)calamities, crisis, danger, peril, risk
Daghan katalagman ang nasinati nato karon tuiga.
3.nikabat-to reach the amount or quantity
Nikabat na og 63.00 ang kada litro sa gasolina.
4.balor-price
Mitaas ang balor sa lana karong panahona.
5.pagbaswat-to carry
Dili na masinati sa mga biktima sa sunog ang kabug-at sa pagbaswat sa ilang mga gamit.

Reaksyon: Mga pulong nga Sugbuanon ni Pigafetta 1521

Ang mga pulong nga nalista gikan pag 1521 lahi ra kaayo sa mga pulong nga gigamit karon. Ang uban pulong nga gigamit pag 1521 gipun-an ra og mga letra og gigamit karon panahona. Sa kadugay sa mga pulong nga gigamit pag 1521 nalingaw ko og basa. Nindot paminawon ang uban og katawanan.Kyuryuso ko kung asa ni gikan ang mga pulong og gi-unsa ni paglambo ni-adtong panahona. Ang uban kung paminawon makasulti gyud ko na gikan ni sa mga kastila. Dili jud ta kaingon kung asa kutob ang paggamit sa mga pulong og kung kanus-a ni mangawala sa mga henerasyon na maaabot. Nakita nako sa Pigafetta nga mga pulong na hangtod karon naay mga gigamit og nausab lang ang uban tungod sa ilang mga ispeling ni ani. Pero aduna sad dako og kausaban nga layo ra jud ang pagkausab sa mga pulong. Nakasulti gyud ko na di malikayan ang pagkausab, pagkadungag og pagkawala sa mga pulong na atong gigamit sa pangadlaw-adlaw naga pakigtabi nato sa mga tawo sa bisan unsang panahon.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 5

1.kawad-on-deprivation
Ang akong amiga permi gyud hatagan og kawad-on sa iyang inahan tungod sa iyang ngil-ad na batasan.
2.kilumkilom-dusk
Daghan na ang manggawas nga lamok inig kilumkilom.
3.madalidalion-impulsive
Usahay daghan siya malimtan nga gamit sa eskwelahan tungod sa iyang pagkamadalidalion.
4.tawhanong katungod-human rights
Kitang tanan dapat kahibalo sa atong tawhanong katungod para dili ta masayunsayon.
5.binata, kinugos-godchild
Kinugos nako ang anak sa akong amigo.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 4

1.unya-unya-procrastinate
Ang mga tawo na mag sige og unya unya kay walay mahuman nga kaayuhan sa ilang kinabuhi.
2.gipadayag, pinadayag-revelation
Gipadayag na gyud niya ang tinuod niyang pagkatawo.
3.dungog-reputation
Ang mga reporters diri s Sugbo nindot og dungog sa mga katawhan.
4.pasundayag-show
Nindot kaayo ang pasundayag sa San Diego dancers sa Carcar.
5.tigpaluyo-supporter
Usa ko sa tigpaluyo sa among mayor sa pagdagan niya sa ni-aging eleksyon.

mga pangutana

Pope
1.Unsa ang imong makasulti sa isyu sa Harry Potter?
2.Unsa man nga ikaw ang napili nga pope?
3.Daghan bang kausaban sa pagsugod nimo isip usa ka pope?
4.Mutuo ba ka nga ikaw ang gipadala sa Ginoo sa katawhan?
5.Unsa man imon misyon?
6.Mas napakusog ba nimo ang pagtuo ron sa mga tao sa Ginoo?
7.Unsa ang imong makasulti sa nahitabo sa Pilipinas sa pagkalunod sa barko og pagkamatay sa daghang tao?
8.Gi-unsa man ang pagpili kanimo isip usa ka pope?
9.Daghan ba kang nabuhat ron?
10.Unsa imong makasulti sa katawhan?
Ces Drilon
1.Maka-ingon ba ka na iokaduha ni nimong kinabuhi gikan sa kamot sa Abi Sayaf?
2.Unsa ang imong kinabuhi nga ikaw ang hostage?
3.Makaingon ba ka na gitraydor ka sa mga kauban ninyo ngadto sa Jolo,Sulu
4.Gihadlok ba mo sa mga Abu Sayaf nga patyon mo?
5.Naa bay ransom ghatag para sa inyong pagbuhi?
6.Naa ba moy kasayopan nga naghatag og oportunidad nga ihostage mo sa mga abu Sayaf?7.Nakaminus ba ang imong kasinatian nga hostage isip usa ka mamahayag?
8.Nagduda ba ka sa mga tao gipili sa abu Sayaf na makaistorya bahin sa inyong paggawas?9.Kinsa man ang mga tao nga imo pasalamaton o nagpaluyo og nangusog madali inyong paggawas?
10.Unsa ang epekto sa pagkahostage sa imong kinabuhi?
Barack Obama
1.Unsa ang naa nimo nga wala sa imong kaatbang nga mudagan og presidente?
2.Unsa ang nagtud kanimo na mudagan?
3.Angay ba kang mahimo nga presidente sa Estados Unidos?
4.Wala ba ka mahadlok sa imong kaatbang nga usa ka babaye og kusgan sad?
5.Unsa ang imong giandam para sa imong pagdagan?
6.Kung makadaog ka isip usa ka presidente sa Estados Unidos unsa ang imong mabuhat nga wala pa nabuhat sa niaging mga presidente?
7.Nganong kumpyansa kaayo ka nga modaog nga presidente?
8.Nakadungag ba sa chansang modaog ka ang imong pagkatawo?
9.Wala ba ka mahadlok nga mapildi ka og unsa imong buhaton kung mahitabo ni?
10.Unsa man ang imong mg proyekto kung ikaw modaog?

Pakighisgot (Interview)

Pakighisgot (Interview)

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 3

1.higala,amiga,amigo-friend
Maayo og batasan ang akong mga higala kay sila maayo og pagtagad kanako.
2.kaadlawon-dawn
Naanad na ang mga anak ni Pilar sa pag-uli niya matag kaadlawon.
3.kalisdanan-difficulty
Ang akong maestro pag hayskul grabe og kalisdanan sa pag disiplina sa iyang mga estudyante.
4.ipadayag-express
Ako gayud ipadayag kung unsa akong nabati sa tawong nagapasakit kanako.
5. pagsalop sa adlaw-sunset
Ganahan gayud ko magtan-aw sa pagsalop sa adlaw.

Tubag sa ikatulong sitwasyon

Nagcover ka og presscon ni Mayor Tomas Osmena og aduna sad tulis sa Gen. Maxilom Ave. Tiwason ba nimo ang presscon o muadto dayon ka sa Gen. Maxilom Ave.?
Kung nagcover ko og presscon ni Mayor Tomas Osmena og adunay tulis sa Gen. Maxilom Ave. sa parehong oras. Kung dili na importante ang parte sa presscon ni Mayor Tomas Osmena akong putlon ang pagcover sa presscon. Pero kung nahuman na ang panghitabo sa Gen. Maxilom Ave. og tan-aw sad nako nga wala nakoy maabtan ngadto akong ipadayon ang pagcover sa presscon.

Tubag sa ikaduhang sitwasyon

Absent ang tanan kalima nga reporters.Ikaw ra isa sa desk. Nagbaha sa Bogo, Talibon, Iloilo, Tacloban og Bohol. Wala kay reporter pero puro telepono.Unsaon nimo ang pagcover sa lima ka panghitabo?
Akong tawagan ang mga reporters og sulti-an sila nga naay mga nanghitabo aning mga lugara.

Tubag sa unang sitwsyon

Duna kay duha ka newsteam og adunay unom ka panghitabo.Unsa ang duha nimo nga pilion gawas sa unom ka panghitabo?
Kung aduna koy duha ka newsteam og unom ka panghitabo sa atong nasud. Akong pilion ang "Pagkalunod sa MV Princess of the Stars" nga gipanag-iya sa Sulpicio Lines og ang "Pagkadisgrasya sa eroplano sa PAL sa Mactan Air Base". Mao kini ang akong napili kay dako kini og epekto sa katawhan og usa kini sa mga dagkong kumpanya sa atong nasud.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong 2

1.careful-maampingon
Maampingon sa mga butang sa balay ang katabang nila Ate Joan.
2.groom-pamanhonon
Ang pamanhonon sa akong amiga kay nauwahi sa kasal kay nahubsan og gasolina ang iyang gisakyan.
3.all the same-managsama
Mipalit og managsama nga bolok nga kamisadentro ang mag amiga.
4.shirt-kamisadentro
Gihugaw-hugawan ni dodong ang iyang kamisadentro samtang nagduwa kini.
5.heel-kiting
Nabali ang kiting sa akong titser sa kini minaog sa jeep.

Lima Ka Bag-ong Sugbuanong Pulong

1.hupas-expireAng gipalit nga tsitsirya ni ate hupas.
2.extinct-nahanawDaghan nga agila ang nahanaw tungod sa pagpamusil sa mga tawo.
3.celebrated-saulogAng pagsaulog sa Sinulog mao ang gi-ari sa mga turista matag Enero.
4.flood-baha,lunupGrabe ang lunup sa Cansaga,Consolacion sa pag-igo sa kusog nga bagyo.
5.vegetable-utanonAng utanon dako og mahatag nga nutrisyon sa atong kalawasan.

Ang Akong Labing Halandumon nga Kasinatian na Sugbuanon

“Ang Akong Labing Halandumon nga Kasinatian na Sugbuanon”

Isip usa ka Sugbuanon daghan ko og kasinatian nga akong naipamahagi sa ubang tawo nga nagapalibot kanako. Kini nagbunga og garbo sa akong pagkatawo. Kinowboy nga stayl akong nakat-onan nga nag-gabay kanako sa akong kinabuhi kuyog akong mga mahal. Walay inarte akong na-andan sa bisan kanus-a nga kagutom akong gibati mga pagkaon sama sa gitawag nato nga “pungko-pungko” barato pero sulit ang badyet kay mabusog pa ta. Ang transportasyon nga atong gitawag diri nga “habal-habal” kini gamit kaayo sa mga probinsya. Malingaw ko mosakay ani bisan kuyaw.
Ang gitawag nga “tubod” diri sa atong mga probinsya kini naghatag kanako og kahibal-an sa unsa man ani-a diri sa Sugbo.Kini ang uban sa mga labing halandumon nako isip usa ka tinuod nga Sugbuanon.
Diri sa atong Sugbo atong isaulog kada Enero ang piyesta ni Sr.Sto.Nino. Sa pagsaulog ani daghan mga aktibidad ang mga mahitabo. Makita nato diri unsa kadeboto ang mga tawo kang Sr.Sto.Nino. Ang akong pag-apil sa prosesyon nagbiya kanako og mahalandumon nga kasinatian sa akong kinabuhi. Nakita nako ang kadaghan sa tawo, ang kahuot sa dalan, og ang pagakainit. Pero sa pag-apil nako sa prosesyon nindot akong gibati kay napagaan ako tanang huna-huna nga problema. Ang akong kusog nga pagtuo kang Sr.Sto.Nino nigabay kanako sa akong kinabuhi.
Nagapasalamat ako sa tanang kinasatian sa akong kinabuhi kay kini naghatag kanako og pagkahimsog isip usa ka Sugbuanon.Ang Sugbo nga akong gidak-an daghan nahatag sa akong pagkatawo og daghan ko nakat-onan. Mao kini ang akong labing halandumon kasinatian isip usa nga magarbong Sugbuanon.